Centraal Nederland leeft voort op Cuba

Zoals beloofd een leuk verslag van mijn belevenissen op Cuba gedurende mijn korte vakantie van 31 oktober tot 8 november 2017.

Het was mijn eerste vakantie naar Cuba en was enthousiast geraakt door mooie verhalen van mijn mede bus hobbyisten. Mijn vrienden Erik, Jeroen en Mike waren al vaker naar Cuba geweest en ook ik had plannen het land ooit eens te gaan bezoeken.

Zo’n 10 jaar geleden was Cuba het mekka voor veel Nederlandse bus hobbyisten doordat velen aantallen ex. MB 200 bussen, MB 230 bussen en alliancebussen naar Cuba verscheept waren. Je kwam ze daar in grote aantallen tegen (meer dan 2500 wagens) waaronder ook vele ex. Centraal Nederland wagens, het bedrijf waar ik altijd met heel veel plezier heb gereden. Berichten van mijn vrienden, dat dit aantal inmiddels sterk verminderd was (thans nog zo’n ongeveer 400 tot 500 bussen) hadden me doen besluiten deze trip binnen redelijke tijd te gaan maken. Daar zo’n leuke vakantie altijd plezieriger is met meerdere personen te maken dan die alléén te gaan doen besloten we deze vakantie met 4 personen op reis te gaan. Mijn vrienden waren er al vaker geweest en wisten ook precies de plekjes te vinden waar veel leuke dingen te zien waren en dat zou ons later nog goed van pas komen.

Cuba is ongeveer zo’n 7500 km vliegen waar het toestel zo’n 10 uur over doet. Een hele “zit” dus.

Op de heenweg gaat het toestel rechtstreeks en is er 5 uur tijdsverschil met Cuba.

We besloten om met de auto naar Brussel te rijden en vandaar te gaan vliegen omdat Brussel minder chaotisch is dan Schiphol en bovendien goedkoper.

Het vliegtuig steeg op vanuit Brussel rond 10.10 uur om zo’n 5 uur later (Cubaanse tijd) op Varadero te landen.

Direct viel al het enorme temperatuurverschil op. Was het in Nederland nog maar slechts 10 graden…..op Cuba wees de thermometer bijna 29 graden aan……iets wat alle dagen ook zo zou blijven, heerlijk warm dus.

We hadden nog geen stap buiten het vliegveld gezet toen we al de eerste ex. Nederlandse bus tegenkwamen, een voormalige ex. Zuid tangent bus die later zijn dienst bij G.V.U. gereden heeft (7800 serie).

Na het inruimen van onze huurauto besloten we volgens planning naar Santa Cruz del Norte te rijden om daar onze eerste overnachting op Cuba te gaan doen. Cuba is best groot en al bij de voorbereidingen hadden we afgesproken een mooi deel van Cuba te gaan zien waar veel te beleven valt. Heel Cuba zien binnen 8 dagen was natuurlijk onmogelijk dus moesten we een keuze maken. De keuze was dus gevallen op een deel waar nog een verscheidenheid in wagens deel uit maakt van de in te zetten bussen. In Cuba rijden nog steeds veel wagens uit de MB 200 serie, enkele wagens uit de MB 230 serie, redelijk wat bussen van de alliance serie en bussen van de ex. Zuid tangent serie 7850-7868. Ook gelede duvedec’s van de 7800 en 9000 serie kom je daar nog tegen. Daarnaast waren enkele buiten beentjes zoals een ex. Z.O. 1900 serie en een N.Z.H. 6500 serie te zien en in onze vakantie zou later blijken dat we ook daadwerkelijk alles waren tegen gekomen, tot zelfs aan oude Centraal Nederland wagens aan toe die daar nog steeds blijken te rijden.

Ex. Centraal Nederland 8089 in Havana (links op de foto)

Waren we op het vliegveld onze eerste verrassing al tegen gekomen, kort voor het bereiken van ons overnachtingsadres wisten we echt niet wat we zagen toen we in de avondschemering van Santa Cruz del Norte ineens de oude CSA B.B.A. 245 zagen staan. De wagen zag er niet uit maar heeft inmiddels natuurlijk een respectabele leeftijd en rijdt nog elke dag voor Cupet (een dag later zouden we ook de hierboven geplaatste B.B.A. 240 gaan tegenkomen). Nog maar net bijgekomen van deze verrassing zagen we een paar straten verder de ex. Midnet alliance 5592 staan. Volledig nog in het Connexxiongroen met de wagennummers er zelfs nog op. Weliswaar heeft de wagen nét geen deel meer uitgemaakt van C.N. en was bij Midnet in Hilversum begonnen maar de verrassing was er niet minder om.

ex. Centraal Nederland shuttle 333 in Santa Cruz del Norte (rechts)

Vele jaren had ik op deze bus in Hilversum gereden en nu kwamen we elkaar hier weer tegen. Het hoeft geen betoog dat er van alle kanten heel veel foto’s gemaakt zijn en dat dit ’s avonds in het pension hét gesprek was.

Na het slapen zou tijdens het ontbijt blijken dat we ’s nachts vele muggenbulten rijker waren geworden maar goed, dat moesten we er dan maar voor over hebben.

De gemiddelde toerist, die naar Cuba gaat, zal terecht komen op Santa Maria en daar in een luxe 4 sterren hotel aan het strand zitten. Zo niet onze groep…..wij hadden gekozen om te overnachten in Casa’s bij de Cubaanse mensen thuis.

Links: Ex. Midnet- Connexxion Alliance 1130 Havana

Tussen de Cubaanse bevolking wat natuurlijk veel minder luxe is maar een stuk gezelliger en vele malen goedkoper. Tijdens onze vakantie zou blijken dat een overnachting voor 25,00 euro al mogelijk is, dat een prima uitgebreid diner al mogelijk is vanaf 9,00 euro en dat een geweldig ontbijt (tafel vol) slechts 3,50 euro hoeft te kosten. Prijzen dus waar geen hotel tegenop kan en de geboden service van de Casa’s is geweldig. Prima verzorgd en de mensen doen alles om het je naar de zin te maken.

Daar Cuba al vroeg tot leven komt hadden we besloten daar optimaal gebruik van te gaan maken. Rond 6.00 uur gaan de Cubanen al naar hun werk en dan is het tot 9.00 uur druk op de weg. Veel oldtimers, waaronder ook de C.N. wagens, worden in die periode ingezet en brengen we werknemers naar hun werk.

Rechts de voormalige Centraal Nederland 9923 die nog steeds actief is

Na 9.00 uur rukt alles in naar de garage en is het rustig. Rond 14.00 uur komt het forensen verkeer dan weer op gang om de werknemers naar huis te gaan brengen en na 17.30 uur is de rust dan weergekeerd. Wij besloten dus elke dag vroeg op te staan en tussen 6.00 en 9.00 uur op strategische punten ons op te stellen in de hoop dat er dan wat leuks langs zou gaan komen.

Na 9.00 uur dan terugkeren naar de Casa om heerlijk te ontbijten om vervolgens daarna weer op pad te zijn. Als alles ingerukt is naar de stallingen werd rond 18.30 uur de Casa opgezocht voor het diner. Zo paste alles dus mooi samen.

Ex. GVB 200 in Cuba- Mayabeque bij de stalling Trans Mayabeque (Santa Cruz del Norte)

Na het ontbijt togen we dus met de auto richting Matanzas waar we inderdaad een paar MB 200’n tegen kwamen alsmede een paar ex. Zuid tangent wagens. Na het ontbijt ging de rit verder naar de provincie Mayabeque en naar Havana. Bij de stalling van Trans Mayabeque (in Santa Cruz del Norte) scoorden we een paar ex. GVB- Amsterdam bussen (hangoren) maar de echte verassing zou in Havana komen. Niets vermoedend door Havana rijdend met de auto zagen we ineens de oude C.N. 8089 in één van de straten aan de kant staan. De chauffeur was even in een caféetje iets aan het drinken. De bus is inmiddels bijna 40 jaar en rijdt dus nog elke dag…….het hoeft geen betoog dat de auto gelijk aan de kant ging en dat er vele foto’s gemaakt werden. Ook ik heb nog vele jaren op de 8089 gereden (in Hilversum) dus super leuk.

Ex. H.T.M. 437 rechts aan het werk

Voor in de auto lag een grote lijst waar alle bussen op stonden die bij export bekend zijn (nummer en Cubaans kenteken). Zodra er een bus gespot werd waarvan het kenteken ons niet bekend was of waarbij we niet wisten om welke ex. Nederlander het ging), dan werd de auto gekeerd en werd de bus gevolgd tot dat hij passagiers moest laden en werd snel in de voortredebak op het chassisplaatje gekeken naar de gegevens om vast te stellen welke ex. Nederlander het was. Hij werd dan aan de exportlijst toegevoegd. Uiteraard kwamen we hierbij niet alleen ex. C.N. wagens tegen maar ook andere streekvervoerders uit heel Nederland (W.N., Z.W.N., Arriva, V.S.L. en G.S.M.). Aan het eind van de middag bezochten we nog de Cubaanse Universiteit die vele mooie oude MB 200’n inzet voor het studentenvervoer. Ook hier heel onverwachts een mooie oude C.N. bus ofwel de 9436, een oude bekende van de Hilversumse stadsdienst (9436-9444).

Links en rechts hieronder de ex. C.N. 9436

Vele avonturen en mooie foto’s rijker werd de eerste volledige Cubaanse dag afgesloten met een overnachting in Havana. Rond 20.00 uur zaten we aan een heerlijk diner en werd na het diner de fotolijst nog even doorgenomen om alle plaatjes te checken.

De tweede november vertrokken we vanuit Havana en brachten de ochtendspits door in Varadero. Na het ontbijt koersten we richting Ciënfuegos om daar mooie plaatjes te gaan maken en aldaar ook te gaan overnachten. De binnenwegen van Cuba zijn prachtig en het is ook goed uitkijken in alle zijwegen want overal kan een bus verscholen staan doordat wagens ook veel gestald worden bij (privé) chauffeurs thuis voor de deur. Deze dag werd afgesloten met een bezoek aan de betonfabriek. Deze fabriek rijdt zijn eigen personeelsvervoer met 7 MB 200 wagens die daar ook in onderhoud zijn en nog steeds gerestaureerd en opgeknapt worden. De meesten daarvan zijn ex. Connexxion wagens.

De derde november maakten we in de spits foto’s in Ciënfuegos en togen we na het ontbijt richting een stalling van Transmetro waar vele ex. Nederlandse bussen te vinden zijn. Zoals bij veel Transmetro vestigingen mochten we daar het terrein niet op maar het maakte ons wel heel veel duidelijk.

De ex. Connexxion 8458 in Santa Clara. Door veel problemen met deze bussen rijden er nog maar 16 van de 40.

Vorig jaar waren zo’n 40 ambassabor bussen verscheept naar Cuba maar de ingewikkelde elektronica vormt een ernstig probleem voor de Cubanen. Als er  een ernstige storing is, is er gebrekkige apparatuur om storingen op te lossen waardoor een wagen dan meestal terzijde gaat. De aanblik op het stallingsterrein sprak dan ook boekdelen. Van de 40 wagens troffen we zo’n 24 wagens aan die nu al terzijde staan en die dus slechts enkele maanden gereden hebben.

De Cubanen hebben dus behoefte aan betrouwbare stevige bussen waar weinig elektronica in zit. Reden dus waarom de MB 200’n nog steeds heel populair zijn en vele malen tot het uiterste opgeknapt worden ondanks hun hele hoge leeftijd.

Rechts de nieuwe Yutongbussen vanuit China die thans met velen tegelijk instromen en de Nederlandse vloot geleidelijk aan verdringen.

We kwamen ook nog een alliance tegen, die ooit een automatische versnellingsbak heeft gehad, doch waar nu een handgeschakelde bak in zit en die dus nog gewoon rijdt. Aan het eind van de dag kwamen we plotseling nog een oude C.N. wagen tegen in de vorm van de oude 8118. De wagen is gelijke leeftijd als de 8089 doch is alleen 40 jaar geleden in Rhenen begonnen. De wagen rijdt ook nog elke dag en rijdt uitsluitend voor scholieren vervoer.

De volgende dag vertrokken we vanuit Remedios en togen naar de Dam bij Santa Maria. Deze 40 km lange Dam verbindt Remedios met Santa Maria Playa Cayo, een toeristen eiland waar heel veel dure hotels staan voor vakantiegangers. Al het personeel dat op Santa Maria Playa Cayo werkt wordt daar naartoe gebracht met veel ex. Nederlandse bussen van het type alliance (Connexxion) en met ambassadors (ex. Connexxion).

De ex. C.N. 8118 die nog elke dag scholierenvervoer rijdt

Ook een waar mekka dus voor de hobbyist want je kunt daar de hele dag raak fotograferen…….om de paar minuten komt er wel wat langs. In de spits dus op de dijk zelf gefotografeerd en na het ontbijt het eiland zelf opgereden om bij de diverse hotel locaties wat wagens vast te leggen.

De vijfde november maakten we nog wat mooie foto’s op de Dam, voornamelijk de wagens die de vorige dag niet goed gelukt waren (herkansing) en in de hoop nog wat nieuws tegen te komen.

De ex. C.N. 8118 rijdt elke dag nog steeds met Centraal Nederland in de filmkast op Cuba rond om de herinnering aan een mooi bedrijf levendig te houden

Na het ontbijt kwamen we nog een Cubaans stoomlocomotieven depot tegen en zette verder koers richting Havana. Langzaam maar zeker moesten we toch weer de kant van Varadero op en mochten daarbij niet teveel afdwalen. Deze dag passeerden we ook de Transmetro stalling in Camajuani waar we nu bij wijze van hele grote uitzondering wel op mochten komen. Het personeel was dermate vriendelijk dat we daar letterlijk alle bussen mochten fotograferen, zelfs en schade wagens. Ook hier werd heel veel duidelijk. Bijna 30 alliance’ s stonden hier terzijde en ook in twee eerdere tegengekomen stallingen stonden vele alliance’s  aan de kant.

De ex. C.N. 9238 tijdens een motor revisie op Cuba, foto Hugo Richter

Ook het tijdperk alliance is dus flink op zijn retour en het aantal ex. Nederlandse bussen neemt maandelijks flink af.

Door de vele elektronica in de Nederlandse bussen lijkt Nederland niet meer aantrekkelijk voor Cuba en Cuba doet nu zaken met China. Vanuit China stromen de laatste jaren heel veel nieuwe Yutong bussen in die heel geleidelijk aan nu de alliancebussen en de ambassadors gaan vervangen.

De Yutongbussen zijn stevig gebouwd en zijn met weinig elektronica eenvoudig en dat is precies wat men wil. Precies dus de reden dat het aantal Nederlandse bussen nu hard aan het afnemen is.

Connexxion duvedec 9092 geleed bij Transmetro op Cuba

De wagens met elektronica worden ingeval van ernstige storing niet meer hersteld en aan de kant gezet als een hopeloos probleemgeval. Zij worden vervangen door een nieuwe Yutong. De MB 200’n worden tot op dit moment nog wel hersteld en rijdbaar gehouden tot zich een groot defect voordoet. Op dat moment wordt dan bekeken of herstel nog zinvol en haalbaar is, ook gezien de afnemende voorraad onderdelen. Tot nu toe zijn vele soortgenoten gekannibaliseerd en geplukt van onderdelen om soortgenoten rijdbaar te houden doch ook hieraan komt ooit een einde.

De ex. Connexxion 2690 bij Transmetro als 5206 op Santa Maria (foto links)

De voorlaatste dag brachten we de hele dag door in Havana, weinige kilometers verwijderd van onze eindbestemming Varadero. Leuke fotopunten werden bezocht en op de meest vreemde plaatsen kwamen we leuke dingen tegen……o.a. de Midnet 5588 (Hilversum) en 5601 (Zeist), Centraal Nederland 4093 (MB 230) nog in actieve dienst, C.N. 4103 terzijde en wat te denken van de oude N.Z.H. 6546 en C.N. 9924. Ook een hele leuke dag vol met onverwachte verrassingen, vooral toen we in een stalling ineens de CSA B.B.A. 236 tegenkwamen. In dezelfde stalling bleken ook nog de ex. GVU 374 te staan, een aantal Rotterdamse R.E.T. 600’n en twee DAF gelede’s van de B.B.A. (870 en 872). Een heleboel historische meuk bij elkaar dus.

De laatste dag moesten we rond 15.45 uur op Varadero zijn en dat gaf ons de gelegenheid om vanuit Havana op weg naar Varadero nog wat leuke stops te maken.

De ex. C.N. Hilversumse 4103 in Havana (foto rechts)

Onderweg kwamen we nog wat ex. Zuid tangentwagens tegen die we ook al eerder gezien hadden doch op deze laatste dag was het een volslagen verrassing bij Matanzas ineens de enige dubbelgelede bus die Cuba van Connexxion (ex. GVU) overgenomen heeft de garage uit te zien komen rijden. Dit was natuurlijk goed voor een paar zeer geslaagde foto’s.

Gekomen op Varadero zat de reis er op en hebben we de auto ingeleverd. Rond 16.45 uur steeg het vliegtuig op vanuit Varadero en bereikte met een tussenstop in Mexico uiteindelijk Brussel.

De ex. C.N. 7633 die zijn aanhanger op Cuba kwijtraakte en omgebouwd werd tot sleepbus om defecte soortgenoten van de weg te halen. Foto: Erik Kanters

Doordat nu ook het tijdsverschil weer verrekend moest worden stonden we de 8^e november rond 10.30 uur op Belgisch grondgebied (Zaventem) en togen we op huis aan. Alles samenvattend kan gezegd worden dat het een mooie reis is geweest en dat we heel veel gezien hebben. We zijn weer een mooie ervaring rijker in een land waar ik niet eerder was.

De uitspraken van Erik en Jeroen zijn ook geheel waar gebleken……..wie nog naar Cuba wil en daar nog mooie dingen wil zien, die moet dus niet al te lang meer wachten. De Yutongbussen stromen met grote hoeveelheden in en het aandeel Nederlandse bussen wordt met de dag kleiner.

In de garage van Trans Mayabeque (Santa Cruz del norte) troffen wij dit prachtige voertuig aan voor de passagiersdienst (foto rechts)

Ik vond het een mooie ervaring en had het voor geen geld willen missen……met dank aan mijn reisgenoten Erik Kanters, Jeroen Mastenbroek en Mike Groen.

Tot slot nog een paar leuke foto’s die het vermelden waard zijn……….

Cuba heeft veel vrachtauto autobussen die ingezet worden voor woon- werk verkeer.

Aanvullend vervoer vindt plaats met paard en wagen, met een tuk- tuk of met een fiets taxi waarbij men voor restauratie gebruik maakt van oude onderdelen (kussens en rugleuningen) uit oude MB200 bussen.Hier links onder een foto van een fiets taxi in Havana bij Capitolio met MB200 kussens.